N'asturianu

Dícese de los políglotas o practicantes de lenguas varias.

Moderador: Larús

Avatar de Usuario
Sowilo
No puedo vivir sin este foro
Mensajes: 866
Registrado: 03 Sep 2008 14:00
Ubicación: Tierras astures

N'asturianu

Mensaje por Sowilo »

aqui os dejo una historia es asturianu,saludos!


NOTA. Por razones informáticas,
el texto de Jesús Neira Martínez (1955),
tomado de El habla de Lena,
tuvo que ser ser adaptado en algunos símbolos fonéticos.

Yera de guaje un mozecu ruin y descoloríu. Pa comer yera un mico, y facía de sudar a só madre pa metei algo de alimintu nel cuerpo. Pol mor de que yera ruin y taba deliquéu de los güeyos, teníanlu algu estrozéu y encinayéu.

Pelos veranos, diba pa casa de los sos güelos (que en paz estean los dos). La casa yera entóncenes destes antigües, de cocina de cheña. Pa sentase, taba 1'esquenu y tayuelos y tayueles. Había además un puyu na paré. Cuando la cocina taba muerta, aquecho yera un tinibriru. Nun había más que un ventenu bien piquinu que daba al camín. Per cima del char, taba el serdu, y más atrás el sombrao. Tó taba negro, chucio de sarrio, peí fumo.

Cuando tizaban, como el fumo nun tenía más sitiu pa salir que pela puerta o peles biligueres del teyao, armábase una fumarea que i facían chorar los güeyos, y tenía que salir pal camín.

Un día, a la hora de comer, taban toos ya con el pletu ente les manos, cuando una prima dél nun sé como se-i ocurrú dicir que 1'arroz tenía chispos. ¡Fizóla bona! Él, que yera tan renciu y deliquéu pa la comeera, arreguilóse pal pletu de arroz que ya diba empezar a comer. Nun sé si los chispos negros yeran pocos o muchos, nin sé siquiera si los había porque aquecho yera un tinibriru y él, pa detrás, tampoco vía muncho. Pero él vú aquechos chispos negros, y yeran munchos, to los granos de arroz yeran chispos negros. Quitáronsei les poques ganes de comer que tenía, cayúi el pletu dente les manos. Y empezó a decir: "¡Tá negro el arroz! ¡Tá negro el arroz!» Y así munches veces, porque tenía la zuna de tar rincando la pata con una cosa tul sentu día.

El güilu amenazó a la so prima.
- ¡Tú tuviste la culpa! El ninu ya diba cómelo si tu nun hubieses echao la chingua a pacer ¡Toy por date una tenyerá!

Nun trataron de convencelu, porque ya sabían que metiéndose una cosa na cabeza, nun había manera de sacaila. Y tul sentu día tuvo con el cuintu del arroz. Y ca triqui traque nun facía más que decir: ¡Taba negro el arroz! ¡taba negro el arroz!
Puxa Asturies
Avatar de Usuario
Arwen_77
Vivo aquí
Mensajes: 13746
Registrado: 23 Sep 2007 20:49
Ubicación: Comunidad de Madrid

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Arwen_77 »

¡¡Buena idea!! Ye curiosu. :D
Pero creo yo que ni los que intenten de'escribilo to n'asturianu acierten. Vi palabres n'el textu acabaes en "o" que teníen que ser en "u" . ¡Ah! Pa decir "niño" yo siempre oi "neñu", no "ninu".

¡Puxa Asturies! :wink:
:101: El trono maldito - Antonio Piñero y José Luis Corral

Recuento 2022
Avatar de Usuario
Sowilo
No puedo vivir sin este foro
Mensajes: 866
Registrado: 03 Sep 2008 14:00
Ubicación: Tierras astures

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Sowilo »

jjeje ye verdá pero imaxinome que sera la forma de falar del llugar d'asturies onde escribiose el textu

saludos
Puxa Asturies
Avatar de Usuario
lucia
Cruela de vil
Mensajes: 84410
Registrado: 26 Dic 2003 18:50

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por lucia »

Arwen_77 escribió:Pa decir "niño" yo siempre oi "neñu", no "ninu".
¿No ye guaje?
Nuestra editorial: www.osapolar.es

Si cedes una libertad por egoísmo, acabarás perdiéndolas todas.

Imagen Mis diseños
Avatar de Usuario
Sowilo
No puedo vivir sin este foro
Mensajes: 866
Registrado: 03 Sep 2008 14:00
Ubicación: Tierras astures

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Sowilo »

se dice de varias maneras niño:neñu,nenu,guaje....Quiza neñu o nenu es mas cercano con mas cariño que guaje. Pero vamos es segun a la zona de asturias que vayas porque no se habla igual en el occidente que en el cetro o el oriente


saludos!
Puxa Asturies
Avatar de Usuario
Arwen_77
Vivo aquí
Mensajes: 13746
Registrado: 23 Sep 2007 20:49
Ubicación: Comunidad de Madrid

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Arwen_77 »

Güaje ye pa un puquitín mayor (muchacho), aunque como diz Sowilo depende del sitiu. El asturianu non ta reglau ni na . Non sé si agora taran "inventando" una gramática.
:101: El trono maldito - Antonio Piñero y José Luis Corral

Recuento 2022
Avatar de Usuario
llara82
Me estoy empezando a viciar
Mensajes: 302
Registrado: 30 Oct 2008 16:34
Ubicación: en mi mundo...

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por llara82 »

El problema es que efectivamente depende de la zona hay diferentes maneras de referirse a una misma cosa. Creo que ahora se está intentando unificar, por lo pronto ya hace tiempoque se están publicando libros en bable. De todos modos pienso que será complicado porque en cada zona usamos unas palabras y no las otras. Aunque si es cierto que hay palabras que se usan en toda Asturias como guaje o guaja, prestar (para referirse a que algo te gusta mucho), orbayu ( la lluvia fina que suele mojar bastante ...).

un saludo :hola:
1
Avatar de Usuario
Sunrise
Vivo aquí
Mensajes: 7475
Registrado: 09 Ene 2009 22:11

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Sunrise »

Arwen_77 escribió:¡¡Buena idea!! Ye curiosu. :D
Pero creo yo que ni los que intenten de'escribilo to n'asturianu acierten. Vi palabres n'el textu acabaes en "o" que teníen que ser en "u" . ¡Ah! Pa decir "niño" yo siempre oi "neñu", no "ninu".

¡Puxa Asturies! :wink:
Ye verdá, pero depende en que zonas también se diz nin o ñeñu
1
Avatar de Usuario
Sowilo
No puedo vivir sin este foro
Mensajes: 866
Registrado: 03 Sep 2008 14:00
Ubicación: Tierras astures

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Sowilo »

pa los de fuera
¡A ver si con estos ejemplos se enteran!

No os empeñéis en buscar un sinónimo a nuestro verbo “prestar”, es una mezcla de todos estos verbos: “hacer ilusión”, “gustar”, “disfrutar”, “molar”, “agradar”….“Me prestó un montón verte en la fiesta…”

Que sepáis que , por ejemplo, “me manco” cada vez que me levanto descalza al baño y me doy con la pata de la cama en el pie.. en lugar de “me hago daño” (que nos suena pelín cursi). Y si digo, al golpearme, “me abrasé” no es que me haya incendiado el pie ¡! Si no que “me manqué muuuuchoo”, ya que si no hubiéramos dicho “me quemé”…tan sencillo…

Un “tajalápiz” (esto les hace mucha gracia) es un sacapuntas, por lo que “tajar” significa sacar punta. Lo de “estar tajado” (es estar intoxicado etílicamente.. y no creo que tenga relación con sacar punta, aunque vete tú a saber...)

En las puertas de algunos “chigres” (o sea, sidrerías) pone "emburriar" que quiere decir que empujes, y si sales “fartucu”, es que comiste mucho y estás hasta arriba. Que es lo contrario de tener “fame”, claro…
Si después de “emburriar” para entrar, dejo la puerta “arrimada”, significa que la acerco pero sin cerrarla del todo.

“Ye” significa es… Y aunque no se utiliza demasiado, en algunas frases sí que pega más. Por ej. todas las de “ye que…”

Un “gochu” es un cerdo y cuando queremos decir que una mujer es “ligera de cascos” también decimos que es una “gocha”, una guarruca, vaya...(por ejemplo, es vox populi lo de que los domingos por la tarde “se va a Pola a gochas” : ¡con todos mis respetos!).

Si algo no te “furrula”, es que no te funciona; y si estás “frayau” es porque curras mucho y no puedes ni con los “coyones” (cojones).

Si tienes “mozu” significa que tienes novio y les moces son "las chicas".

Si te “orbaya” encima, es que te está cayendo una lluvia fina (es decir, “el chirimiri” que se dice en Bilbao”).

Si digo “Venme a buscar a casa, me picas en el micro” No significa que “le des golpecitos al microondas” (basado en hechos reales) sino que “me llames en el telefonillo”.

Si te dicen “ese es un guaje”, es que es un crío, un chavalín…Y, por el contrario, un “paisano” es un señor mayor…(a veces , ambos puede tener un matiz un poco despectivo pero no siempre)

“Asgaya”, significa “en abundancia, a montones” : por ejemplo “hay fabes y sidra a asgaya!!”

Una “caleya” es un camino..

Si “te chisco” es que te estoy salpicando…Y si te pido una “pota”, te pido una cazuela y no lo que vomitas cuando estás “tajao” (que , insisto, no es “sacado punta”).

Si te digo que “eres faltoso”, te estoy diciendo que eres “tontín, estúpido” …o lo que es lo mismo “fato”. Y Si te digo que eres un poco “repunante” (sin “G”) te estoy diciendo que eres “quisquilloso”…No te estoy diciendo que eres un ser “repuGnante” (con “G”).

Si te digo que mañana te invito a una “espicha” . ¡no me mires con esa caraa..! Te estoy invitando a un “cóctel” (qué fuerte la traducción) de día donde habrá sidra y picoteo pero todo de pie, no de sentado.

Pero…si te dicen que alguien “la espichó” significa que ha muerto, vamos, que ha “estirado la pata”..

“Refalfiar” significa que has disfrutar a lo loco y te has hartado, es hastiarse de algo… “Está refalfiao de todo”

Cuando decimos "Pila" no queremos decir que no nos funciona el mando, sino que pila significa mucho, te quiero pila, mola pila, es pila caro.... pero si el pila asciense se convertiría en un mojón (no de esos marrones no) osea...es un mojón de caro....



Y...para terminar..."chumar"...Cuando decimos "esta noche todos a chumar!!!" no pienses nada raro...es a beber "alcohol"...por lo que "estar chumado", es bebido, alcoholizado.........tanto...que puedes acabar echando "la pota"..........

Entendisteislo, ¡¡¿..hoooo…??!!!!
Puxa Asturies
Avatar de Usuario
Tenedor
Lector voraz
Mensajes: 244
Registrado: 29 Feb 2008 02:40

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Tenedor »

n'el restu de idiomes también hubo permunches variantes según la zona o el llugar, la ventaxa que tienen ye que por exemplu en Catalunya o n'Euskadi tienen llingües oficializaes, y, l'asturianu, al nun estalo, nun tien un diccionariu o d'alguna gramática orientativa fija.

Un referente ye'l ex-diputáu y presidente del PAS agora PAS-URAS Xuan Xose Sanchez Vicente, el cual diome clase de llingua castellana y tien varios diccionarios escritos :lol:
1
Avatar de Usuario
Arwen_77
Vivo aquí
Mensajes: 13746
Registrado: 23 Sep 2007 20:49
Ubicación: Comunidad de Madrid

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Arwen_77 »

Non sé yo si merez la pena metese n'el follón de oficializar el asturianu como llingüa y eses coses. Creo que non ye comparable al catalán, por exemplu, non tien lliteratura ni na.
Muy buenos los ejemplos Sowilo. Yo tuve una vez problemas por decir: "Esti neñu ta poniéndose muy repunante".... Je,je.... los de fuera entendieronlo con la "g"
¡Ah! Pa decir "borrachu" siempre oi "tajau" y creo que "ye" usase mucho, al menos en pueblos y en Xixon.

¡Hoy toy fecha un felpeyu!

¡Adiósss!
:101: El trono maldito - Antonio Piñero y José Luis Corral

Recuento 2022
Avatar de Usuario
Sunrise
Vivo aquí
Mensajes: 7475
Registrado: 09 Ene 2009 22:11

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Sunrise »

Ye una pena que el asturianu se pierda como llingua ya que en su día llegóse a falar hasta en Extremadura y fué la primer llingua de orixen romano que se faló equi, d'afechu, la Reconquista entamóla un astur de nome Pelayo, cómo cada un fué faciendo la reconquista per su cuenta fué expandiendo la so llingua de norte a sur. La única diferencia ye que el asturianu perdióse y otres tuvieron mas suerte y mantienénse vives. Y per desgracia, acabará por morrer si no la sofitamos entre tos.
1
Avatar de Usuario
Arwen_77
Vivo aquí
Mensajes: 13746
Registrado: 23 Sep 2007 20:49
Ubicación: Comunidad de Madrid

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Arwen_77 »

Sunrise escribió:Ye una pena que el asturianu se pierda como llingua ya que en su día llegóse a falar hasta en Extremadura y fué la primer llingua de orixen romano que se faló equi, d'afechu, la Reconquista entamóla un astur de nome Pelayo, cómo cada un fué faciendo la reconquista per su cuenta fué expandiendo la so llingua de norte a sur. La única diferencia ye que el asturianu perdióse y otres tuvieron mas suerte y mantienénse vives. Y per desgracia, acabará por morrer si no la sofitamos entre tos.
Non sabía eso de que l'asturianu falose en Extremadura. Prestame leete Sunrise. Sabes muches palabres n'asturianu.
Ye ley de vida, unes llingües nacen y otres morren . :(
¡Con lo bien que tariamos falando latín en toa Europa!
:101: El trono maldito - Antonio Piñero y José Luis Corral

Recuento 2022
Avatar de Usuario
Sunrise
Vivo aquí
Mensajes: 7475
Registrado: 09 Ene 2009 22:11

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Sunrise »

Si, ye una pena, leí algún llibru en asturianu pero nun tienen muchos llectores. Tamién a mi pasóme lo que a ti con el "repunante y repuGnante" :mrgreen: con un compañeru del trabayu, él ye cántabru, de Santander y nun m'entendió y parecióle mal. Tuve qu'explicai la cualidá. Nun me faló más :mrgreen:
1
Avatar de Usuario
Sowilo
No puedo vivir sin este foro
Mensajes: 866
Registrado: 03 Sep 2008 14:00
Ubicación: Tierras astures

Re: N'ASTURIANU

Mensaje por Sowilo »

pues yo toy a favor de que por lo menos sea una asignatura obligatoria nel colexio ,porque agora ye una asignatura optativa que tien que competir con otres como el frances o otres optativas. Aunque veolo dificil con los politicos que tenemos porque piensan que la oficialidá del Asturianu ye convertirse en Nacionalista y nun tien que ver na.A mi hubierame prestao estudiarla en la escuela ,yo lo que se de asturianu ye por mis güelos, por la tele y los periodicos

saludos
Puxa Asturies
Responder